Shinkage-ryū Hyōhō – Charakterystyka szkoły
Stopnie:
Shinkage-ryū należy do tzw. koryū bujutsu (starych szkół technik wojennych) i w przeciwieństwie do gendai budo takich jak kendo, aikido, czy judo nie stosuje systemu stopni kyu i dan.
Istnieją natomiast określone poziomy nauczania, do których są przyporządkowane kata i techniki. Gdy mistrz uzna, że uczeń osiągnął odpowiednią wiedzę i nauczył się technik, przyznaje certyfikat poziomu wtajemniczenia. Nie ma egzaminów, ani w żaden sposób uregulowanych zasad przyznawania tych certyfikatów. O przystąpieniu do nauczania na następnym poziomie decyduje nauczyciel.
W Shinkage-ryu istnieje 10 stopni zaawansowania. Ich lista wraz z odpowiadającymi im technikami znajduje się w rozdziale „Techniki Shinkage-ryū ”
Program i metody nauczania:
W skład programu nauczania Shinkage-ryū wchodzi walka jednym długim mieczem (Daito), mieczem krótkim (Kodachi), techniki odbierania broni przeciwnikowi oraz walka dwoma mieczami. Pierw adept poznaje zasady walki jednym mieczem i wraz z postępem w treningu dochodzą kolejne.
Trening Shinkage-ryū polega na wykonaniu opracowanych układów tzw., kata, w których jeden z ćwiczących zwany Uchidachi (打太刀) wykonuje określony atak, a drugi zwany Shidachi (受太刀) odpowiada konkretną techniką. Taka forma treningu pozwala na dokładne przeanalizowanie ruchu oraz jego naukę w bezpieczny sposób.
Większość kata wykonywana jest z pomocą fukuro-shinai, będącym wynalazkiem Kamiizumi-Ise-no-Kami. Jest to bambus podzielony na minimum 8 części i włożony w pokrowiec ze skóry. W przeciwieństwie do bokuto (drewnianego miecza), fukuro-shinai pozwala na dynamiczne wykonywanie technik bez obawy o zranienie partnera.
W szkole nie jest praktykowana wolna walka treningowa, charakterystyczna dla kendo.
Techniki Shinkage-ryū :
W Shinkage-ryū istnieją dwa podziały technik:
1 – w zależności od pochodzenia techniki,
2 – w zależności od przeznaczenia techniki.
Oba podziały przenikają się wzajemnie.
Ad 1
W zależności od pochodzenia techniki, dzielona są one na dwa zestawy:
Naiden-kei-no-tachi – stanowiące techniki stworzone przez Kamiizumi-Ise-no-Kami i w późniejszym czasie zmodyfikowane przez członków rodziny Yagyu. Kata te poznaje się po przyrostku „no Tachi” dodawane do nazwy kata np., Sengaku en no Tachi.
Gaiden-gata(kata) no Waza (tzw. zewnętrzne), opracowane poza rodziną Yagyu przez Fusashige Nagaoka (1764-1849, bardzo ważna postać dla obecnego wyglądu Shinkage-ryū) i włączone do programu szkoły. Przykładem kata z tego zestawu jest m.in., Ai Raito Hassei.
Poniżej przedstawiamy nagranie pokazu naszej szkoły podczas III Polsko-Japońskiego Dnia Broni Białej, zorganizowanego w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. W trakcie pokazu zaprezentowane zostały niektóre techniki Naiden-kei-no-tachi (w tym Sengaku en no tachi z poziomu Honden), jak i Gaiden-gata(kata) no Waza.
Pokaz dostępny jest na kanale Polsko-Japoński Dzień Broni Białej.
Ad 2
W zależności od przeznaczenia technik, są one dzielone na kata treningowe oraz bojowe, przy czym w obrębie każdego zestawu są one dodatkowo dzielona na dwa rodzaje.
I. kata treningowe:
1. „Początkujące” ( 入門 ) – toriage tsukai ( 取上げ使い ) (tsukai dosłownie „użycie”; toriage w tym kontekście oznacza „zatrzymanie (przyjmowanie pozycji) na górze” – w tych kata ruchy muszą być podzielone, najpierw przyjmuje się pozycję, potem wykonuje technikę; w tych kata trenuje się jedynie poprawność ruchów i ułożenia ciała, nie zwraca się uwagi na timing).
Twórcą sekcji Toriage tsukai był Yagyû Renya Toshikane (1625-1694)
2. Naiden Ni (naiden 2) (内伝二 ) – shita-kara tsukai ( 下から使い ) (shita-kara oznacza „z dołu”; w tych kata timing ma już znaczenie i ruchy wykonuje się bez zatrzymania charakterystycznego dla toriage)
II. kata bojowe:
1. Naiden ichi (naiden 1) ( 内伝一 ) – shita-kara tsukai ( 下から使い) – bojowa wersja kata przystosowana do walki bez opancerzenia.
Autorami koncepcji „Tsuttattaru Mi” (walki bez zbroi) są Yagyû Toshiyoshi Hyogonosuke (1579-1650) oraz jego syn Yagyû Renya Toshikane (1625-1694).
2. Honden (koden) ( 本伝 / 古伝 ) („prawdziwy przekaz” / „stary przekaz”) – jest to pierwotna wersja kata, z założenia wykonywana w zbroi i opracowana przez Kamiizumi-Ise-no-Kami.
Poniżej w tabeli znajduje się lista poziomów zaawansowania, wraz z odpowiadającymi im kata.
Nazwa stopnia |
Kata/Techniki |
Początkujący |
Reiho, |
Omote Stworzony przez Yagyu Toshichika (19 mistrz szkoły), pierwotnie dla chłopców poniżej 12 lat. Obecnie jest to pierwszy stopień nadawany adeptom szkoły. |
Kuka-no tachi (Toriage), |
Ō-Marobashi Stworzony przez Yagyu Toshikane (5 mistrz szkoły), tradycyjnie przeznaczone dla chłopców po 12 roku życia, |
Chūdan jūjonsei (Toriage), |
Ko-Marobashi Stworzony przez Yagyu Toshikane (5 mistrz szkoły), tradycyjnie przeznaczone dla chłopców po 15 roku życia. W tym wieku byli oni uznawani za osoby dorosłe i mogli brać udział w walce. |
Sangaku en-no tachi (Naiden 2), |
Tengushō Stworzony przez Yagyu Toshikane (5 mistrz szkoły), |
Tengushō tachi sūkamae hachi (Naiden 1) |
Tengushō-oku Stworzony przez Yagyu Toshikane (5 mistrz szkoły), |
Sangaku en-no tachi (Naiden 1), |
Kari-mokuroku Stworzył Watanabe Tadatoshi, jako etap przejściowy między Tengushō-oku, a Mokuroku. |
Nana-dachi, |
Mokuroku Stworzył Kamiizumi-Ise-no-Kami, pierwotnie stopnie w Shinkage Ryu rozpoczynano od tego tego. |
Okugi-no tachi (Naiden 1), |
Gaiden Stworzony przez Watanabe Tadashige |
Tengushō tachi sūkamae hachi (Honden) |
Naiden Stworzony przez Yagyu Toshikane (5 mistrz szkoły), dla najbliższych asystentów mistrza szkoły (np., Fusashige Nagaoka). |
Okugi-no tachi (Honden), |
Kaiden Stopień stworzony przez Kamiizumi-Ise-no-Kami. Po Yagyu Hyogonosuke, nadawany jedynie kolejnemu mistrzowi szkoły. |